Chuyên đề văn học “Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử & “Tràng giang” _1 ppsx Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (264.02 KB, 9 trang ) Về nguồn thơ Hàn Mặc Tử trên báo Công luận. Thi sĩ Hàn Mặc Tử (1912-1940), còn có các bút danh Hàn Mạc Tử, Minh Duệ Thị, P.T, Phong Trần, L.T, Lệ Thanh, Lệ Thanh nữ sĩ, Lệ Giang, Sông Lệ, Mộng Cầm, Trật Sên, Cụt Hứng, Foong Tchan, Mlle Phương Liên, Anh Hoa, Cô Đài Trang, Cô . Chuyên đề văn học “Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử & “Tràng giang” của Huy Cận & “Ai đã đặt tên cho dòng sông” của Hoàng Phủ Ngọc Tường ĐỀ RA * Câu 1. Phân tích bài thơ "Đây. và thiếu nữ ("Mùa xuân chín"), về Huế đẹp và thơ Hàn Mặc Tử là một thi nhân! Ngôn ngữ với Hàn Mặc Tử không phải là gỗ đá như đối với nhà điêu khắc, cũng không phải là mầu vẽ như đối với người họa sĩ, với Hàn ngôn ngữ là một công cụ hơn là một vật liệu. Con người chứa bao la những nỗi niềm, những tín Chuyên đề văn học. “Đây thôn Vĩ Dạ” của Hàn Mặc Tử & “Tràng giang”. của Huy Cận & “Ai đã đặt tên cho dòng sông” của. Hoàng Phủ Ngọc Tường. ĐỀ RA. * Câu 1. Phân tích bài thơ "Đây thôn Vĩ Dạ" của Hàn Mặc Tử: Sao anh không về chơi thôn Vĩ. Nhìn nắng hàng cau Bài thơ hay các bạn vừa xem là bài “Mùa Thu Đã Tới” của tác giả Nguyễn Trọng Trí. Thuộc tập Chơi Giữa Mùa Trăng (1941), danh mục Thơ Hàn Mặc Tử trong Những Tác Phẩm Thơ Tiêu Biểu Và Nổi Tiếng. Hãy cùng đọc và thưởng thức những tác phẩm khác, còn rất nhiều những OUHa6p. Chuyên đềGIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINHTRONG GIỜ ĐỌC HIỂU VĂN BẢN "ĐÂY THÔN VĨ DẠ"CỦA HÀN MẶC TỬ1. Hoàn cảnh nảy Trong công cuộc đổi mới của đất nước ta, khi yếu tố con người đượccoi trọng về tiềm năng và trí tuệ, cùng với sức mạnh tri thức thì nhân cách củacon người càng được đề cao và phát huy mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực xã nay, nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới giáo dục là nâng cao chất lượng giáodục toàn diện trong nhà trường, nhằm đảm bảo tính cân đối giữa dạy chữ và dạyngười. Một nhà hiền triết đã nói "Khoa học mà không có hành vi đạo đức thìchỉ là sự tàn lụi của linh hồn", mà "hành vi đạo đức" chính là kĩ năng sống củahọc sinh. Vì vậy, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là một nội dung quan trọngvà thiết thực trong chiến lược giáo dục toàn Hiện nay, tình trạng bạo lực học đường ngày càng gia tăng, không ítbộ phận học sinh sống buông thả, thích hưởng thụ, chưa ý thức rèn luyện bảnthân, có biểu hiện lệch lạc về lối sống, suy thoái về nhân cách, đạo đức. Đâycũng là tình trạng đáng báo động ở Trung tâm giáo dục thường nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, song nguyên nhân sâu xalà do các em thiếu hụt về kĩ năng sống. Do vậy, cần phải giáo dục kĩ năng sốngcho học sinh để hình thành và phát triển cho các em khả năng làm chủ bản thân,khả năng ứng xử phù hợp với những người chung quanh, khả năng ứng phó tíchcực trước những tình huống phức tạp, muôn hình muôn vẻ của cuộc Môn Ngữ văn là một môn học có khả năng đặc biệt trong việc giáodục kĩ năng sống cho học sinh nhưng trên thực tế vẫn còn nhiều bất cập. Bảnchất của môn Văn là sự kết hợp giữa tính khoa học và nghệ thuật. Để học sinhcó thể vừa cảm thụ, rung động với cái hay cái đẹp của một tác phẩm vănchương, vừa hình thành các kĩ năng để ứng phó với thực tiễn cuộc sống khôngphải điều đơn khác, hiện nay trong xu thế chung của xã hội, môn Văn đang mất dầnvị thế của nó, thậm chí trở thành "gánh nặng" đối với học sinh. Thay vào đó, họcsinh chỉ chú trọng đến các môn học khoa học tự nhiên mà "bỏ quên" môn trạng trên đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến việc dạy Văn. Để trả lại bảnchất nghệ thuật kì diệu cho các giờ học văn, vừa giúp học sinh nhận thức đượccác giá trị trong cuộc sống, hình thành lối sống, cách ứng xử có văn hoá trongcác tình huống đa dạng của cuộc sống trong một khoảng thời gian có hạn không1phải là việc đơn giản. Do vậy, làm thế nào để tích hợp nội dung giáo dục sốngtrong nội dung bài học và thông qua các phương pháp triển khai nội dung bàihọc đến nay vẫn là sự thử nhiệm tìm đường của giáo viên dạy Người thợ xây giỏi là người không chỉ biết cách dùng từng đồ nghềcủa mình mà còn biết đánh giá dụng cụ nào thích hợp nhất cho từng hoàn cảnhcụ thể. Phương pháp dạy học cũng giống như đồ nghề của người thợ xây vậy,chúng đều bình đẳng với nhau. Việc sử dụng chúng tuỳ thuộc vào mục đích vàkhả năng dạy học cụ thể, nội dung bài dạy cụ thể mà người dạy xác định, lựachọn và kết hợp nhuần nhuyễn các phương pháp khác nhau nhằm đem lại hiệuquả cao trong bài dạy của mình. Trong đó, phương pháp dạy học tích cực khôngchỉ phát triển khả năng tư duy sáng tạo của người học mà còn tạo cơ hội tối đacho các thành viên trong tập thể được bộc lộ sự hiểu biết và quan điểm của mìnhvề nội dung và phương pháp học tập cũng như các lĩnh vực khác, giúp học sinhcó nhiều cơ hội rèn luyện khả năng diễn đạt cách thức tư duy và ý tưởng. Khi sửdụng các phương pháp dạy học tích cực, giáo viên có điều kiện để uốn nắn, hìnhthành ở học sinh những kĩ năng cần vậy, việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh không phải đến naymới có song bằng những phương pháp giảng dạy tích cực, giáo viên sẽ giúp họcsinh nâng cao kĩ năng sống của mình một cách nhẹ nhàng nhưng hết sức sâu Xuất phát từ những lí do trên, bản thân là một giáo viên dạy Văngiảng dạy trong Trung tâm Giáo dục thường xuyên, tôi luôn có tâm nguyệnmuốn học sinh của mình có khả năng thích ứng với cuộc sống mới, biết tự chủ,sống có bản lĩnh, có nhân cách. Đây chính là lí do tôi đi sâu tìm hiểu và thựchiện đề tài "Giáo dục kĩ năng sống trong giờ đọc hiểu văn bản Đây thôn Vĩ Dạcủa Hàn Mặc Tử".2. Cơ sở lí luận của vấn Quan niệm về kĩ năng Khái niêmTheo WHO "Năng lực tâm lí xã hội là khả năng ứng phó một cách cóhiệu quả với những thách thức của cuộc sống. Đó cũng là khả năng của một cánhân để duy trì một trạng thái khoẻ mạnh về mặt tinh thần, biểu hiện qua hànhvi phù hợp và tích cực khi tương tác với người khác, với nền văn hoá và môitrường xung quanh. Năng lực tâm lí xã hội có vai trò quan trọng trong việc pháthuy sức khoẻ theo nghĩa rộng nhất về mặt thể chất, tinh thần và xã hội. Kĩ năngsống là khả năng thể hiện, thực thi năng lực tâm lí xã hội này".Theo UNICEF, giáo dục dựa trên kĩ năng sống cơ bản là sự thay đổi tronghành vi hay một sự phát triển hành vi nhằm tạo sự cân bằng giữa kiến thức, tháiđộ và hành vi. Ngắn gọn nhất đó là khả năng chuyển đổi kiến thức phải làm2gì? và thái độ ta đang nghĩ gì, cảm xúc như thế nào hay tin tưởng vào giá trịnào?, thành hành động làm gì và làm như thế nào?.Như vậy, kĩ năng sống chính là năng lực, khả năng tâm lí - xã hội của conngười có thể ứng phó với những thách thức trong cuộc sống, giải quyết các tìnhhuống và giao tiếp có hiệu Phân loạiTrong giáo dục chính quy của nước ta những năm vừa qua, kĩ năng sốngđược phân loại theo các mối quan hệ, bao gồm các nhóm sauNhóm các kĩ năng nhận biết và sống với chính mình, bao gồm các kĩ năngsống cụ thể như tự nhận thức, xác định giá trị, ứng phó với căng thẳng, tìmkiếm sự hỗ trợ, tự trọng, tự tin...Nhóm các kĩ năng tự nhận biết và sống với người khác, bao gồm các kĩnăng cụ thể như giao tiếp có hiệu quả, giải quyết mâu thuẫn, thương lượng, từchối, bày tỏ sự cảm thông, hợp tác,...Nhóm kĩ năng ra quyết định một cách hiệu quả, bao gồm kĩ năng cụ thểnhư tìm kiếm và xử lí thông tin, tư duy phê phán và tư duy sáng tạo, ra quyếtđịnh, giải quyết vấn đề... Ý nghĩa của giáo dục kĩ năng thể nói, kĩ năng sống chính là những nhịp cầu giúp con người biếnkiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. Người có kĩnăng sống phù hợp sẽ luôn vững vàng trước những khó khăn, thử thách, biết ứngxử giải quyết vấn đề một cách tích cực, phù dục kĩ năng sống càng trở nên cấp thiết đối với học sinh Trung họcphổ thông. Các em là những chủ nhân tương lai của đất nước, là những ngườiquyết định sự phát triển của đất nước. Mặt khác, lứa tuổi học sinh là lứa tuổiđang hình thành những giá trị nhân cách, giàu ước mơ, ham hiểu biết, thích tìmtòi khám phá song còn thiếu hiểu biết sâu sắc về xã hội, còn thiếu kinh nghiệmsống, sức đề kháng chưa cao nên dễ bị lôi cuốn kích động. Nếu không có kĩnăng sống các em sẽ không thể thực hiện tốt được trách nhiệm đối với bản thân,gia đình, xã biệt, việc giáo dục tích hợp kĩ năng sống vào tiết dạy Văn càng trởthành một nhu cầu bức thiếtThứ nhất, trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ, kĩ năngphù hợp. Từ đó hình thành cho học sinh những hành vi, thói quen lành mạnh,tích cực, loại bỏ những hành vi, thói quen tiêu cực. Kĩ năng sống giúp học sinhcó khả năng ứng phó phù hợp, linh hoạt trong các tình huống của cuộc sốnghàng ngày. Kĩ năng sống giúp học sinh vận dụng tốt kiến thức đã học, làm tăngtính thực hai, tiết học có lồng ghép giáo dục kĩ năng sống bao giờ cũng thânthiện, tích cực, tạo điều kiện cho học sinh thực hành và phát huy tối đa năng lựccủa bản ba, tạo cơ hội thuận lợi để học sinh thực hiện tốt quyền, bổn phận củamình và phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tinh thần và đạo thể nói, giáo dục kĩ năng sống có vai trò vô cùng quan trọng trong việcgiúp học sinh biết làm chủ bản thân, thích ứng và biết cách ứng phó trước nhữngthách thức của cuộc sống. Từ đó, rèn cho học sinh sống có trách nhiệm với bảnthân, gia đình, cộng đồng, mở ra cơ hội, hướng suy nghĩ tích cực và tự tin, tựquyết định là lựa chọn những hành vi đúng Các phương pháp dạy học tích Phương pháp dạy học nhómDạy học nhóm là một hoạt động học tập có sự phân chia học sinh theotừng nhóm nhỏ với đủ thành phần khác nhau về trình độ, cùng trao đổi ý tưởng,một nguồn kiến thức dựa trên cơ sở hoạt động tích cực của từng cá nhân. Từngthành viên của nhóm không chỉ có trách nhiệm với việc học tập của mình màcòn có trách nhiệm quan tâm đến việc học tập của các thành viên trong động nhóm hợp lí, tích cực sẽ giúp học sinh rèn luyện các kĩ năngđảm nhận trách nhiệm, hợp tác, chia sẻ, thương lượng, giải quyết mâu thuẫn,giải quyết vấn Phương pháp trò đã đưa ra một luận điểm vô cùng quan trọng về đặc thù củadạy học kết hợp với trò chơi "Trò chơi học tập là một quá trình phức tạp, nó làhình thức dạy học và đồng thời nó vẫn là trò chơi... Khi các mối quan hệ chơi bịxoá bỏ, ngay lập tức trò chơi biến mất và khi ấy, trò chơi biến thành tiết học,đôi khi biến thành sự luyện tập". Vì vậy có thể kết luận học và chơi là hai việckhông loại trừ lẫn nhau. Trò chơi có thể được điều chỉnh cho phù hợp với hầuhết các chủ đề hoặc đề tài trong nội dung học chất của phương pháp trò chơi là dạy học thông qua việc tổ chức hoạtđộng cho học sinh. Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh được hoạt độngbằng cách tự chơi trò chơi trong đó mục đích của trò chơi chuyển tả mục tiêucủa bài học. Luật chơi cách chơi thể hiện nội dung và phương pháp học, đặcbiệt là phương pháp học tập có sự hợp tác và sự tự đánh chơi học tập khác với trò chơi khác ở chỗ nhiệm vụ nhận thức và luậtchơi trong trò chơi, đòi hỏi người chơi phải huy động trí óc làm việc thực sựnhưng chúng lại được thực hiện dưới hình thức vui vẻ, thú vị. Học trong quátrình chơi là quá trình lĩnh hội tri thức nhẹ nhàng, tự nhiên không gò bó, khơi4dậy hứng thú tự nguyện và giảm thiểu sự căng thẳng cho học sinh. Học tậpthông qua trò chơi sẽ giúp học sinh ghi nhớ tri thức dễ dàng và bền vững chơi học tập giúp học sinh lĩnh hội những tri thức và kĩ năng khácnhau mà không có chủ định từ trước. Đồng thời, giúp người học cảm nhận đượcmột cách trực tiếp kết quả hành động của mình, từ đó thúc đẩy tính tích cực, mởrộng, củng cố và phát triển vốn hiểu biết của người pháp trò chơi được sử dụng trong học tập để hình thành kiếnthức, kĩ năng mới hoặc củng cố kiến thức, kĩ năng đã học. Việc tạo ra trò chơimà học không chỉ giúp học sinh khắc sâu tri thức, nâng cao nhận thức mà còntăng cường các kĩ năng sống cho học sinh như biết ứng xử linh hoạt, quan hệtích cực và hợp tác,... Phương pháp đóng vaiĐóng vai là phương pháp tổ chức cho học sinh thực hành để trình bàynhững suy nghĩ, cảm nhận và ứng xử theo một "vai giả định". Đây là phươngpháp giảng dạy nhằm giúp học sinh suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cáchđừng từ chỗ đứng, góc nhìn của người trong cuộc, tập trung vào một sự kiện cụthể mà các em quan sát từ vai của hiện phương pháp đóng vai, học sinh được rèn luyện, thực hànhnhững kĩ năng ứng xử, bày tỏ thái độ trong mỗi trường an toàn trước khi thựchành trong thực tiễn. Mặt khác, phương pháp gây hứng thú và chú ý cho họcsinh, giúp học sinh hình thành kĩ năng giao tiếp, có cơ hội bộc lộ cảm xúc, đồngthời tạo điều kiện làm phát triển óc sáng tạo của học sinh, khích lệ sự thay đổithái độ, hành vi của học sinh theo hướng tích Thực trạng của vấn Thuận lợiGiáo dục kĩ năng sống cho học sinh là một nội dung quan trọng và thiếtthực trong chiến lược giáo dục toàn diện. Chưa bao giờ xã hội, đặc biệt là ngànhgiáo dục lại ý thức rõ cần phải truyền đạt các kĩ năng sống cho học sinh trongthời kì hội nhập như bây giờ. Bộ Giáo dục và đào tạo đã tổ chức nhiều lớp tậphuấn, bồi dưỡng cho cán bộ quản lí, giáo viên về giáo dục kĩ năng sống cho họcsinh phổ thông, hướng dẫn tích hợp kĩ năng sống trong các môn học ở khác, mục tiêu và nội dung của môn Ngữ văn đã chứa đựng nhữngyếu tố của giáo dục kĩ năng sống, phù hợp với các nội dung cơ bản của giáo dụckĩ năng sống, phù hợp với cách tiếp cận làm thay đổi hành vi của người học trêncơ sở nhận thức về các nội dung của môn Ngữ nay, hầu hết giáo viên đã nắm rõ đặc trưng cực các phương pháp dạyhọc tích cực và vận dụng linh hoạt trong các giờ dạy học Ngữ văn. Nếu được sử5dụng phù hợp, mềm dẻo thì việc giáo dục kĩuynhiên hình thức này cũng cần phối hợp với các biện pháp khác và không phảigiờ học nào cũng có thể tổ chức cho học sinh thảo luạn nhóm. Mặt khác, ngườigiáo viên phải biết cách tổ chức, định hướng hoạt động nhóm của học sinh saocho hiệu quả, không khiên cưỡng, áp đặt mang tính hình phương pháp dạy học nhóm, có rất nhiều cách phân chia nhómkhác nhau. Nếu hoạt động nhóm diễn ra trên lớp học thì nên tạo các nhóm nhỏ,tối đa 10 học sinh một nhóm để học sinh có điều kiện để thảo luận với nhau. Cácnhóm này cũng không nên trùng lặp trong suốt quá trình dạy của giáo viên. Việcphân chia nhóm linh hoạt sẽ giúp học sinh hứng thú hơn, đồng thời tạo cơ hộicho các học sinh được học hỏi, giao lưu với các bạn trong lớp. Ví dụ, giáo viêncó thể chia nhóm theo cách gộp hai bàn kế nhau làm một nhóm, với mô hình lớphọc phổ biến trong trường phổ thông ở Việt Nam hiện nay thì cách chia này hiệuquả vì học sinh dễ dàng xoay chuyển để thảo luận cùng nhau, hoặc trong trườnghợp vấn đề cần thảo luận không quá khó, ta có thể chia theo nhóm đơn vị mộtbàn là một nhóm, ngoài ra cũng có thể chia nhóm theo ngày sinh, theo sở thích,theo đặc điểm,... Tuỳ từng mục đích, yêu cầu của vấn đề học tập, các nhóm đượcphân chia ngẫu nhiên hay có chủ định, được duy trì ổn định hay thay đổi trongtừng phần của tiết học, được giao cùng một nhiệm vụ hay những nhiệm vụ thực hiện nhiệm vụ trong thảo luận nhóm, nhóm tự bầu nhóm trưởngnếu thấy cần. Trong nhóm có thể phân công mỗi người một phần việc. Trongnhóm, mỗi thành viên đều phải làm việc tích cực, không thể ý lại vào một vàingười hiểu biết và năng động hơn. Các thành viên trong nhóm giúp đỡ lẫn nhautìm hiểu vấn đề nêu ra trong bầu không khí thi đua với các nhóm khác. Kết quảlàm việc của mỗi nhóm sẽ đóng góp vào kết quả học tập chung của cả lớp. Đểtrình bày kết quả làm việc của nhóm trước toàn lớp, nhóm có thể cử ra một đạidiện hoặc phân công mỗi thành viên trình vày một phần nếu nhiệm vụ giao chonhóm phức thôn Vĩ Dạ là một tác phẩm thơ hay nhưng đượm buồn. Nhiều họcsinh cảm thấy "ngại" khi trong một tác phẩm mà tình trải dài đến mênh mang vàsâu thẳm, phần nào đó các em nghĩ không phù hợp với tâm lí lứa tuổi của cácem. Để cải thiện điều này và tạo không khí trong giờ học Văn, giáo viên có thểtổ chức cho các em thảo luận theo nhóm khi tìm hiểu khổ thơ thứ hai theo hìnhthức như sauBước 1 Giáo viên giao nhiệm vụ Cảnh xứ Huế vào buổi chiều và gian 3 phútPhương tiện hỗ trợ Phiếu học HỌC TẬPTên nhóm.......................................................................................................Thành viên trong nhóm..................................................................................Lớp..................................................................................................................Trường...........................................................................................................Nhiệm vụ…...................................................................................................Trả lời.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ........................................................................................................Bước 2 Thực hiện nhiệm vụ- Giáo viên chia lớp thành 3 nhóm, thực hiện các nhiệm vụ cụ thể~ Nhóm 1 Cảnh xứ Huế trong buổi chiều được tái hiện như thế nào?Nhận xét về bức tranh thiên nhiên?~ Nhóm 2 Cảm nhận về bức tranh thiên nhiên trong đêm trăng? Bứctranh ấy đem đến cho em ấn tượng gì về xứ Huế?~ Nhóm 3 Đằng sau bức tranh thiên nhiên xứ Huế và buổi chiều và trongđêm trăng, em cảm nhận gì về tâm trạng của nhà thơ?- HS thảo 3 Trình bày kết quả- Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận, các thành viên của nhóm cóthể bổ sung Các nhóm khác nhận xét, bổ GV đúc kết, bổ sung ý kiến, nhấn mạnh nội dung quan trọng bằng quá trình học sinh trình bày, giáo viên nên khuyến khích các nhómtham gia thảo luận để bảo vệ quan điểm của mình. Đồng thời khi nhận xét, chođiểm giáo viên cũng nên hướng các em đến các kĩ năng xử lí tình huống nhưkhông trừ điểm nếu học sinh không trả lời được câu hỏi của học sinh khácnhưng có cách xử lí hay. Chẳng hạn, nếu học sinh biết cách chất vấn ngược lạihoặc tìm cách hứa hẹn trả lời sau. Với những giải pháp này, học sinh sẽ dạn dĩhơn, xử lí tình huống nhanh, đồng thời hạn chế được việc học sinh tìm cách nétránh hoặc đùn đẩy trách nhiệm cho bạn trong phương pháp dạy học nhóm, giáo viên sẽ rèn luyện cho học sinh kĩnăng đảm nhận trách nhiệm, thể hiện sự tự tin, chủ động và có ý thức chia sẻcông việc với các thành viên khác trong nhóm. Mặt khác, kĩ năng hợp tác cũngđược hình thành trong quá trình thảo luận, vì học sinh cùng chung sức làm việc,giúp đỡ hỗ trợ lẫn nhau trong một công việc, vì mục đích chung. Đồng thời, vớiphương pháp này, kĩ năng lắng nghe tích cực được phát huy. Khi các nhóm trìnhbày kết quả thảo luận, học sinh sẽ thể hiện được sự tập trung chú ý, thể hiệnđược sự quan tâm lắng nghe ý kiến hoặc phần trình bày của người khác, biết choý kiến phản hồi mà không vội đánh giá, đồng thời hồi đáp trong quá trình Phương pháp trò chơi là phương pháp tổ chức cho học sinh tìm hiểu một vấn đề haythực hiện những hành động, những thái độ, những việc làm thông qua một tròchơi nào luận và thực tiễn đã chứng tỏ rằng nếu biết tổ chức cho thanh thiếuniên vui chơi một cách hợp lí, lành mạnh thì đều mang lại hiệu quả giáo trò chơi, lớp trẻ không những được phát triển về các mặt trí tuệ, thể chất,thẩm mĩ mà còn được hình thành nhiều phẩm chất và hành vi tích cực. Chính vìvậy, trò chơi được sử dụng như một phương pháp dạy học quan trò chơi, học sinh có cơ hội để thể hiện những thái độ, hành vi. Chínhnhờ sự thể nghiệm này, sẽ hình thành được ở các em niềm tin và những thái độvà hành vi tích cực, tạo ra động lực bên trong cho những hành vi ứng xử trongcuộc sống. Mặt khác, qua trò chơi học sinh sẽ được rèn luyện khả năng quyếtđịnh lựa chọn cho mình cách ứng xử đúng đắn, phù hợp trong mọi tình huống,hình thành năng lực quan sát, được rèn luyện kĩ năng nhận xét, đánh giá hành pháp trò chơi có thể tổ chức đầu tiết dạy để tạo tâm thế hứng thúcho học sinh đi vào tìm hiểu bài học hoặc để kiểm tra những kiến thức đã họcqua, hoặc sử dụng ở cuối giờ để củng cố nội dung bài học. Nhưng giáo viêncũng có thể thực hiện phương pháp trò chơi này ở giữa tiết học để nối kết cáchoạt động của bài học, tạo sự chuyển ngoặt sôi nổi, hợp lí. Đặc biệt, giáo viên cóthể tổ chức các trò chơi trong các bài ôn tập nhằm củng cố, khắc sâu và hệ thốngcác kiến thức đã học theo những đơn vị nhất tổ chức trò chơi rất đa dạng, học sinh có thể tham gia chơi dướinhiều hình thức. Luật chơi phụ thuộc vào nội dung và mục đích, bởi cùng mộtnội dung nhưng có thể chơi với nhiều cách khác nhau như Ghép đáp án đúng,ghép tranh đoán nội dung, giải ô chữ...Người tổ chức chơi thông thường là giáo viên, nhưng trong một số trườnghợp giáo viên có thể gợi ý, khuyến khích các em xây dựng trò nhiên, để học sinh làm tốt vai trò của mình, giáo viên phải có nhữngchỉ dẫn cụ thể như đưa ra hình thức chơi mà học sinh có thể áp dụng và hìnhdung ra phải làm như thế nào, cách thiết kế câu hỏi,... Bên cạnh đó, giáo viêncũng phải kiểm tra trước hệ thống câu hỏi học sinh các nhóm đã xây dựng đểgiúp học sinh có những điều chỉnh đúng hướng, đáp ứng yêu cầu của bài học. Dĩnhiên là giáo viên cũng chỉ dẫn dắt, góp ý chứ không nên áp đặt hay cầm tay chỉviệc để học sinh được phát huy khả năng sáng tạo của mình. Giáo viên có thểcho học sinh các nhóm lần lượt triển khai trò chơi của mình rồi chốt lại cuốicùng nhưng vẫn có thế xen kẽ phần thực hiện của học sinh với phần củng cố củagiáo phương pháp trò chơi này, không những việc học trở nên hứng thúhơn mà học sinh còn được rèn luyện, nâng cao các kĩ năng như hợp tác, tổ chức,dẫn dắt vấn đề, xử lí tình huống,... Nhưng khi tổ chức hình thức dạy học bằngphương pháp trò chơi, giáo viên phải nghĩ ra các hình thức chế tài nhất định đểhọc sinh chơi trong luật, có ổn định trật tự bởi với mô hình lớp học trong trườngphổ thông của chúng ta hiện nay rất khó cho giáo viên tổ chức phương pháp nàymà không ảnh hưởng đến các lớp học xung quanh. Đây cũng là điều mà ngườiviết gặp khó khăn nhất khi tổ chức phương pháp dạy học bằng phương pháp tròchơi, bởi khi đã chơi là có thắng - thua vì vậy học sinh dễ phấn khích và ồn àohơn các giờ học thông thường, ngoài ra cũng không ngoại trừ trường hợp họcsinh cố tình gây rối. Dù có những khó khăn nhất định nhưng phương pháp dạyhọc này đã khắc phục phần nào nhược điểm học tập thụ động ở học sinh, là mộttrong những phương pháp hiệu quả trong việc tạo hứng thú cho học sinh tronggiờ học môn Văn và rèn luyện KNS hữu hiệu cho các văn bản "Đây thôn Vĩ Dạ", giáo viên cũng có thể tổ chức trò chơi chohọc sinh trong phần củng cố bài. Chẳng hạn, giáo viên tổ chức trò chơi Ai thôngminh hơn?Luật chơi Hai bạn học sinh quay lưng vào nhau, mỗi bạn có một chiếcbảng. Khi GV đọc câu hỏi trắc nghiệm, hai học sinh sẽ ghi đáp án đúng vàobảng của mình. Mỗi câu trả lời đúng được 2 điểm. Kết thúc, bạn nào đạt số điểmcao nhất sẽ giành chiến thắng.* Hệ thống câu hỏi trong trò chơiCâu 1 Tiếng nói nội tâm trong câu hỏi "Sao anh không về chơi thôn Vĩ"không mang sắc thái cảm xúc nào?A. Mời mọcB. Trách mócC. Băn khoănD. Khát khao10Câu 2 Câu thơ nào trong bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử gợi vẻ đẹpnên thơ, hài hoà giữa thiên nhiên và con người thôn Vĩ?A. Nhìn nắng hàng cau nắng mới lênB. Lá trúc che ngang mặt chữ điềnC. Vườn ai mướt quá xanh như ngọcD. Sao anh không về chơi thôn Vĩ?Câu 3 Những hình ảnh sử dụng trong khổ 1 có đặc điểmA. Giản dị, gần gũi, đậm chất dân gianB. Giàu sức gợi, mang màu sắc tượng trưngC. Trang trọng, hàm súc, mang đậm màu sắc cổ điểnD. Táo bạo, hiện đại, tạo cảm giác khi trò chơi kết thúc, giáo viên nhận xét, cho điểm và trao thưởng chongười dành thắng lợi. Cuối cùng, thông qua trò chơi, giáo viên chốt lại kiến thứcbài vậy, khi tham gia vào trò chơi, các em sẽ được hình thành kĩ năngmột số kĩ năng cần thiết như kĩ năng giao tiếp, kĩ năng giải quyết vấn đề, kĩ nănggiải quyết căng thẳng, biết ứng xử linh hoạt, quan hệ tích cực và hợp tác,... Phương pháp đóng vaiPhương pháp đóng vai là một trong những phương pháp tối ưu, giúp họcsinh phát triển trí tuệ, phát huy các kĩ năng và thao tác tư duy thông qua hoạtđộng "đóng vai", ứng xử tình môn Ngữ văn, phương pháp đóng vai được thực hiện trong một sốnội dung học tập sau vào vai một nhân vật kể lại câu chuyện đã học, chuyển thểthành một văn bản văn học thành kịch bản sân khấu, xử lí một tình huống giaotiếp giả định,...Giáo viên khi sử dụng phương pháp đóng vai phải đảm bảo các yêu cầu- Tình huống đóng vai phải phù hợp với chủ đề giáo dục chủ đề bài học,phù hợp với lứa tuổi, trình độ học sinh và điều kiện, hoàn cảnh lớp Tình huống nên để Người đóng vai phải hiểu rõ vai của mình trong tình huống của bài tậpđể đóng vai không lạc Nên khích lệ học sinh nhút nhát cùng tham dụng phương pháp đóng vai sẽ giúp người học phát huy được tính tíchcực, tự giác, độc lập chiếm lĩnh tri thức, hình thành kĩ năng kĩ xảo một cáchvững chắc, phát triển trí tuệ người học và đặc biệt hình thành những kĩ năngsống tích cực cho học dụng phương pháp đóng vai khi dạy văn bản "Đây thôn Vĩ Dạ" củaHàn Mặc Tử, giáo viên có thể cho học sinh đóng vai một phóng viên đangphỏng vấn nhà văn Hàn Mặc Tử khi hướng dẫn các em tìm hiểu hoàn cảnh sángtác của bài thơ. Chẳng hạnPhóng viên Thưa nhà thơ, nhà thơ có thể cho biết tác phẩm Đây thôn VĩDạ được sáng tác trong hoàn cảnh nào ạ?Hàn Mặc Tử đóng vai À, đây là "đứa con" rất đặc biệt của tôi. Đó làthời gian tôi đã mắc bệnh và đang ở trại phong Tuy Hoà, một người bạn của tôilà Hoàng Thị Kim Cúc đã gửi cho tôi một tấm bưu thiếp kèm theo vài lời độngviên, thăm hỏi. Vì quá xúc động nên dòng cảm xúc tuôn trào, và Đây thôn Vĩ Dạra đời trong hoàn cảnh viên Vì sao tấm bưu ảnh ấy khiến ông xúc động như vậy?Hàn Mặc Tử đóng vai Thực ra, có rất nhiều lí do khiến tôi rất xúc động,tuy nhiên, đây là một món quà ý nghĩa vì người thiếu nữ Vĩ Dạ ấy chính là"người tình trong mộng" của tôi. Hàn Mặc Tử cườiPhóng viên Nếu nói như vậy, bài thơ chính là để bày tỏ tình cảm của ôngvới người con gái Vĩ Dạ đó ạ?Hàn Mặc Tử Tôi xin không trả lời câu hỏi này của anh, và xin mời anh sẽdự một tiết học Văn của các em học sinh Trung tâm Giáo dục thường xuyên khicác em tiếp cận bài thơ của tôi. Khi đó, tôi tin chắc, anh sẽ có câu trả lời viên Vâng, xin cảm ơn nhà thơ!Khi nhập vai nhân vật, học sinh không chỉ được tích hợp kiến thức vớiphân môn tiếng Việt "Phỏng vấn và trả lời phỏng vấn". Đây cũng chính là cơ hộiđể các em được luyện tập lĩnh vực kiến thức đã thúc cuộc phỏng giáo viên nhận xét, chốt kiến cách thức trên, giáo viên không chỉ củng cố cho học sinh những kiến thứccơ bản mà còn giúp cho giờ học không trở nên khô khan, nhàm chán, thụ biệt, bằng phương pháp đóng vai, giáo viên sẽ giáo dục học sinh số kĩ năngcơ bản như- Kĩ năng giao tiếp Đóng vai đòi hỏi học sinh phải chủ động trong quátrình học tập. Mặt khác, trong quá trình tham gia đóng vai, học sinh sẽ đượchình thành kĩ năng trong giao tiếp giữa cá nhân với cá nhân, cá nhân với tập thể,từ đó giúp học sinh biết cách giao tiếp, ứng xử với bạn bè cùng trang lứa, vớinhững người xung Kĩ năng giải quyết tình huống Thông qua đóng vai, học sinh thể hiệnnhận thức, thái độ của mình trong tình huống cụ thể và học sinh phải có cáchứng xử sao cho phù hợp với tình huống đó. Đồng thời thông qua vai diễn, HS12được bộc lộ khả năng giao tiếp, khả năng tự giải quyết các vấn đề về sức khoẻ,các tình huống trong cuộc Kĩ năng thuyết trình Thông qua việc hoá thân vào vai diễn, học sinh sẽtrở lên tự tin hơn khi đứng trước đám đông. Nếu được thực hành nhiều, bản thânhọc sinh sẽ tự rút ra kinh nhiệm cho bản thân để làm sao thuyết phục được ngườinghe, để "truyền lửa" cho "khán giả" của Kĩ năng nhận thức và cảm thông Khi học sinh có thể hình dung và đặtmình trong hoàn cảnh của người khác sẽ giúp các em hiểu và chấp nhận ngườikhác, có thể hiểu rõ cảm xúc và tình cảm của người khác và cảm thông với họ,từ đó các em sẽ hình thành kĩ năng thể hiện sự cảm thông. Đây cũng là những kĩnăng quan trọng, cần thiết trong cuộc sống mà các em có thể được hình thànhthông qua bài vậy, việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực sẽ tạo điều kiện,cơ hội cho học sinh được thực hành, trải nghiệm kĩ năng sống trong quá trìnhhọc tập. Với cách tiếp cận này, sẽ không làm nặng nề, quá tải thêm nội dung bàihọc mà ngược lại còn làm giờ học trở nên hứng thú, thiết thực và bổ ích với Giáo án thể nghiệmTuần 24Tiết 78Đọc vănĐÂY THÔN VĨ DẠ- Hàn Mặc Tử I. Mục tiêu bài học1. Kiến thức- Cảm nhận được bài thơ là bức tranh phong cảnh, cũng là tâm cảnh, thểhiện nỗi buồn cô đơn của nhà thơ trong mối tình xa xăm, vô vọng. Qua đó hiểuđược lòng yêu thiên nhiên, cuộc sống và khát khao hạnh phúc thiết tha của HànMặc Nhận biết sự vận động của tứ thơ và bút pháp nghệ thuật tài hoa độc đáocủa một nhà thơ Kĩ năngTiếp tục hoàn thiện kĩ năng đọc thơ trữ Thái độTrân trọng những khát vọng hạnh phúc của con Năng lực- Năng lực giao tiếp tiếng Việt- Năng lực thưởng thức văn học, cảm thụ thẩm Năng lực hợp Năng lực tự quản bản thânII. Chuẩn bị131. Giáo viên- Phương pháp gợi mở nêu vấn đề, vấn đáp, bình giảng, thảo luận…- Phương tiện SGK, SGV, Thiết kế bài học, tranh ảnh…2. Học sinhChuẩn bị Tiến trình dạy học1. Ổn định lớp2. Kiểm tra bài cũTâm hồn của thi nhân trong bài thơ "Tràng giang" của Huy Cận?3. Bài mới* Giới thiệu bài mới* Triển khai nội dungHoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cơ bản cần đạtHoạt động 1 Tìm hiểu Tiểu Tiểu giả- GV tạo tâm thế tiếp nhận Cho họca. Cuộc đờisinh xem video về HMT, sau đó yêu- Tên thật Nguyễn Trọng Trí 1912 cầu HS thu thập thông tin hoàn thành1940.phiếu học tập theo nhiệm vụ được- Quê làng Mĩ Lệ, tổng Võ Xá, huyệnphân công của mỗi nhómPhong Lộc, tỉnh Đồng Hới nay là~ Nhóm 1 Tìm hiểu về cuộc đời củatỉnh Quảng Bình.Hàn Mặc Tử?- Ông có số phận đau thương và bất~ Nhóm 2 Tìm hiểu về sự nghiệp văn hạnhhọc của Hàn Mặc Tử?~ Cha mất Thời gian làm việc 4 phút~ Năm 24 tuổi mắc bệnh phong, ông- Đại diện nhóm trình bày. Các nhómvề Quy Nhơn để chữa trị.~ Ông mất khi tuổi đời còn rất trẻ 28khác nhận GV chốt kiến thức bằng sơ Sự GV giới thiệu một vài hình ảnh tư- HMT là nhà thơ lạ nhất trong phongliệu về Hàn Mặc thơ Ông là một nhà thơ tài hoa, có sứcsáng tạo mạnh mẽ nhất trong phongtrào Thơ GV cung cấp cho học sinh một số đặc - Hàn Mặc Tử là một hồn thơ mãnhliệt nhưng luôn quằn quại đau đớn, cóđiểm về thơ Hàn Mặc HS nghe và ghi giằng xé dữ dội trong tâm hồn vàthể xác. Mặc dù vậy ông vẫn cónhững vần thơ trong sáng hồn Tác phẩm chính Gái quê 1938,Thơ Điên 1939, Xuân như ý,Thượng thanh khí, Cẩm châu Duyên,14- GV Dựa vào phần hướng dẫn HSchuẩn bị ở nhà, GV tổ chức học sinhđóng vai trong tình huống Một phóngviên phỏng vấn Hàn Mặc Tử về hoàncảnh sáng tác của bài HS nhập vai, tái hiện kiến GV nhận xét, chốt kiến thức và địnhhướng tìm hiểu tác GV đưa bài tập trắc nghiệm về âmđiệu bài HS chọn và đọc bài thơ theo âm điệuđã GV cho HS nghe khúc ngâm bài Đâythôn Vĩ Dạ và hướng dẫn HS cáchđọc+ Khổ 1 Giọng đọc chậm rãi, thiếttha, tươi vui.+ Khổ 2, 3 Trầm buồn, da GV đưa câu hỏi trắc nghiệm tìm hiểuvề đề tài bài HS chọn đáp án GV định hướng cách tìm hiểu bài động 2 Đọc - hiểu văn GV hỏi Ở khổ 1, tác giả đã miêu tảthôn Vĩ vào thời điểm nào?- GV hướng dẫn HS tìm hiểu câu thơthứ nhất trong khổ 1~ Hình thức?~ Chủ thể?~ Sắc thái?- HS suy nghĩ, trả kì ngộ kịch thơ- 1939…→ Hàn Mặc Tử là một nhà thơ cócuộc đời riêng nhiều bi thương nhưngông đã vượt qua với nghị lực phithường và có sức sáng tạo mạnh Tác Xuất xứ rút từ tập Thơ Điên 1938.- Hoàn cảnh ra đời Bài thơ được khởihứng từ bức bưu ảnh mà Hoàng Cúc "người tình trong mộng của nhà thơ"- gửi Bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ là bức tranhđẹp, trong trẻo về một miền quê đấtnước, là tiếng lòng của một con ngườitha thiết yêu Đọc - hiểu văn bản1. Khổ 1 Thôn Vĩ buổi bình Câu hỏi tu từ "Sao anh không vềchơi thôn Vĩ ?"+ Lời người con gái xứ lời mời mọc tha thiết-> lời trách cứ nhẹ nhàng.+ Lời tác giả tự câu hỏi thấm thía một nỗi15- GV chốt GV dùng phương pháp thảo luậnnhóm và kĩ thuật mảnh ghép tìm hiểu 3câu thơNhìn nắng hàng cau nắng mới lênVườn ai mướt quá xanh như ngọcLá trúc che ngang mặt chữ điềnCụ thể~ Nhóm 1 Cảnh vườn thôn Vĩ đượcmiêu tả qua những hình ảnh nào? Cảmnhận của anh chị về cảnh vườn tượcthôn Vĩ Dạ?~ Nhóm 2 Chỉ ra những đặc sắc nghệthuật được tác giả sử dụng để tái hiệnlại bức tranh thôn Vĩ?~ Nhóm 3 Con người thôn Vĩ được táihiện qua những hình ảnh nào? Cảmnhận về vẻ đẹp con người xứ Huế quanhững hình ảnh đó?- HS thảo luận- GV yêu cầu đại diện nhóm trình nhóm khác nhận xét, bổ cảm về hạnh phúc chia lìa.~ Nhóm 2 Cảm nhận về bức- Thiên nhiên trong đêm trăngtranh thiên nhiên trong đêm trăng? Bức + Sông trăng dòng sông như được dáttranh ấy đem đến cho em ấn tượng gìbạc, ánh lên lộng lẫy.+ Thuyền ai ngỡ ngàng, bângvề xứ Huế?khuâng, vừa quen vừa lạ.~ Nhóm 3 Đằng sau bức tranh→ Hình tượng thơ đẹp đẽ, thơ mộng,thiên nhiên xứ Huế và buổi chiều vàlãng mạn, thi vị của đêm trăng, em cảm nhận gì vềtâm trạng của nhà thơ?- HS thảo 3 Trình bày kết quả- Đại diện nhóm trình bày kếtquả thảo luận, các thành viên củanhóm có thể bổ sung Các nhóm khác nhận xét, GV đúc kết, bổ sung ý kiến,nhấn mạnh nội dung quan trọng bằngtrình GV hỏi Trong thơ ca, "thuyền, bến,trăng" thường là những hình ảnh mangtính biểu trưng. Hãy cho biết ý nghĩabiểu tượng của những hình ảnh này. Từđó ta thấy được điều gì trong tâm trạngnhà thơ?- HS phát hiện, cảm GV chọn Điểm sáng thẩm mĩ đểbình "Nó vẫn đẹp trong quên lãng. Ấylà chữ "kịp". Phải, chữ "kịp" mớimang bi kịch của tâm hồn ấy, thânphận ấy. Ta và cả những người đọc thơsau không biết "tối nay" là tối nào cụthể. Nhưng qua giọng khắc khoải vachữ "kịp" thì thi sĩ sẽ hoàn toàn lâmvào cảnh tuyệt vọng, vĩnh viễn đauthương. Chữ "kịp" hé mở cho ta thấymột mặc cảm mặc cảm về một hiện tạingắn ngủi, hé mở cho ta một cách thếsống sống là chạy đua với thời thời gian đang vơi đi từng ngày,từng khắc, cuộc chia lìa vĩnh viễnđang tới gần, thi sĩ mong mỏi đến đauthương! Thơ là sự lên tiếng của thânphận , định nghĩa ấy hoàn toàn đúngvới Hàn Mặc Tử".- Gv yêu cầu HS khái quát về khổ thơthứ 2?- HS khái GV cho HS đọc khổ thơ và nêu cảmnhận sau khi GV hỏi Cảnh vật trong khổ thơ thứba có gì khác với khổ thứ nhất và khổthứ hai?- GV cho học sinh lần lượt cắt nghĩa- Hình ảnh biểu tượng+ Thuyền người con trai+ Bến người con gái+ Trăng hạnh phúc lứa đôi.→ Thuyền chở trăng là thuyền chởtình yêu. Bến sông trăng là bến bờhạnh phúc. Liệu con thuyền chở tìnhyêu có kịp cập bến bờ hạnh phúc haykhông?→ Câu hỏi chất chứa sự khắc khoải,sự chờ đợi mòn mỏi tình yêu, hạnhphúc của thi nhân. Ẩn sau đó là sựmông lung, hồ nghi, thất vọng.→ Cảnh vật xứ Huế trong buổi chiềuvà đêm trăng buồn bã, hắt hiu nhưngkhông kém phần thơ mộng. Đó làcảnh vật được nhìn qua niềm hi vọngda diết được về thăm lại xứ Huếnhưng lại bất lực của thi Khổ 3 Niềm khát khao giao hòagiữa thi nhân và con người xứ Cảnh, người trong mộng. Thiênnhiên nhường chỗ cho sự hiện diệncủa con người.+ Khách đường xa người đang sống18các hình ảnh+ "Khách đường xa" là ai? Điệp từ cótác dụng gì?+ "Áo em" là ai? "Trắng quá nhìnkhông ra" nghĩa là thế nào?+ "Ở đây" là ở đâu?+ "Sương khói" mang ý nghĩa gì?- HS phân tích, cắt GV Từ vệc cắt nghĩa các hình ảnh,hãy nêu cảm nhận của em về hiện thựcđược miêu tả?- GV Dựa vào quy luật tâm lí để bìnhgiảng Hình ảnh con người xứ Huế vàtình em như rời xa bởi "khói sương mờnhân ảnh". Giữa nhà thơ bạc mệnh vàcon người xứ Huế có một hố sâu ngăncách em - người xứ Huế thì xa xôiquá, còn nhà thơ thì biết mình mắcbệnh hiểm nghèo, một bên là cuộcsống tình yêu hé mở, một bên là nỗi côđơn, cái chết dày vò. Vì vậy, hình ảnhkhói sương trong bài thơ là khói sươngcủa một mối tình mong manh chưa mộtlời hẹn ước, khói sương của một tráitim yêu đời, yêu người nhưng biếtmình sắp từ giã cuộc đời. Tất cả điềuđó đã làm nên sự xa xôi hư ảo và nỗibuồn xót xa, sâu GV hỏi Cảnh cũng như tình. Đằngsau cái hiện thực ấy, em nhận ra tâm tưnào của thi nhân?- HS phát GV yêu cầu HS nêu khái quát về khổở Vĩ Dạ, cũng có thể là nhà thơ.→ Điệp từ "khách đường xa" gợikhoảng cách xa xôi, cách trở.+ "Áo em" áo của người con gái xứHuế.→ "Trắng quá nhìn không ra" thinhân đang sống trong ảo giác, khôngphải nhìn bằng mắt thường.+ Ở đây - ở xứ Huế- nơi nhà thơ sống, cách xaxứ Huế.+ Sương khói - sương khói thực vì códòng sông Hương chảy tượng trưng cho hốsâu ngăn cách giữa nhà thơ với xứHuế và cuộc đời.→ Xa xôi, hư ảo, mờ nhòe, càng lúccàng chìm vào cõi Thi nhân cảm nhận rõ nét khoảngcách xa xôi, cái hư ảo ngày càng rõcủa tình yêu, hạnh phúc.→ Khổ thơ là niềm khát khao giaocảm giữa thi nhân và con người xứHuế, đồng thời thể hiện một mối đáo, xót xa, vô vọng của nhà thơđối với người con gái xứ GV tổ chức HS thảo luận nhóm+ Từ khổ 1 → khổ 2 → khổ 3~ Cảnh vật tươi sáng giàu sức sống4HS/ nhóm Như vậy 3 khổ thơ là 3→ ảm đạm, uể oải → hư ảo, mờ tranh khác nhau. Phải chăng bàithơ là sự chắp nối vụng về, rời rạc giữa ~ Tâm trạng thi nhân hi vọng → dựcảm chia lìa, thất vọng, hồ nghi →3 đoạn? Có "dòng chảy" nào xuyêntuyệt các khổ thơ" ?+ Đại từ phiếm chỉ "ai" mang nghĩa- GV gợi ý+ Nhận xét sự biến đổi của cảnh vật và mơ hồ lặp lại đều đặn trong các khổtâm trạng thi nhân từ khổ thứ nhất đến thơ vườn ai, thuyền ai, ai biết tình ai.+ Sự lặp lại của các câu hỏi tu từkhổ thứ hai và khổ thứ các khổ "Sao anh không về+ Tìm và phân tích các tín hiệu ngônchơi thôn Vĩ?", "Có chở trăng về kịpngữ liên kết các khổ HS phát hiện -> trình nay?", "Ai biết tình ai có đậm đà?"- GV nhận xét -> chốt hiện sự khắc khoải, khát khao tìnhyêu hạnh phúc của chủ thể trữ động 3 Tổng kếtIII. Tổng Kết1. Nội GV yêu cầu HS khái quát giá trị nội- Bài thơ đã tái hiện lại khung cảnhdung, giá tri nghệ thuật của bài thơxứ Huế đằm thắm thơ mộng, đồng- HS khái bộc lộ tâm trạng của nhà thơ, đó- GV yêu cầu HS đọc Ghi nhớ SGK. là một tình quê, một tình yêu thầm kíntrong trẻo, đó là nỗi buồn xót xa sâulắng của nhà thơ trước thiên nhiên,con người và hạnh phúc cuộc Nghệ thuật- Hình ảnh thơ độc đáo, đẹp, gợi ngữ trong sáng, tinh tế, đanghĩa. Các biện pháp nghệ thuật câuhỏi tu từ, điệp từ, nhân hóa được sửdụng thành động 4. Củng cốCâu 1. Nội dung nào sau đây không có trong "Đây thôn Vĩ Dạ"A. Tình cảm đối với thiên nhiên và con người xứ HuếB. Nỗi buồn mang dự cảm về hạnh phúc chia Nỗi buồn sâu kín về một tình yêu đơn Tâm sự của một chàng trai trẻ tài hoa nhưng thất 2 Tâm trạng của thi nhân trong bài thơ?Hoạt động 5. Hướng dẫn về nhà- Nắm được giá trị nội dung và nghệ thuật của tác Soạn bài " Chiều tối" của Hàn Mặc Kết quả đạt dụng những phương pháp dạy học tích cực vào giáo dục sống cho họcsinh qua đoạn trích "Đây thôn Vĩ Dạ" của Hàn Mặc Tử, tôi đã thu được nhữngkết quả mong đợi. Giờ học Văn không còn nhàm chán khi học sinh chủ động,tích cực, sáng tạo chiếm lĩnh tác phẩm. Học sinh đã vô cùng hào hứng, các emphát biểu, bàn luận, tranh cãi,... và qua những hoạt động dạy học các em đã tựrút ra được những kĩ năng sống cho riêng ràng, với những ưu điểm của các phương pháp dạy học tích cực, giờhọc Văn đã "chạm" đến tâm hồn các em, để các em biết sống, biết yêu, biết khátkhao, biết mơ ước.... Cô và trò cùng say sưa, cảm thấy hứng thú trong mỗi giờvăn. Một giờ Văn là một trải nghiệm mới, mỗi giờ Văn đều khiến các em "sống"thực sự. Môn Văn không còn là "gánh nặng" với các em, ngược lại văn học làmột phần tất yếu của cuộc Điều kiện để chuyên đề được nhân tài cần có sự góp ý xây dựng để hoàn thiện nên rất cần sự đóng góp ýkiến của đồng nghiệp và tổ chuyên giáo dục kĩ năng sống cho học sinh được thực hiện một cách đồng đềuở các lớp, tổ chuyên môn phải lên kế hoạch và có phương hướng triển khai dục kĩ năng sống không chỉ qua một giờ đọc hiểu kịch cụ thể, cũngkhông phải là việc làm trong ngày một, ngày hai mà nó phải trở thành một quátrình thường xuyên, liên tục trong dạy học Ngữ văn. theo phương thức "mưadầm thấm lâu". Người giáo viên Ngữ văn phải luôn có ý thức lồng ghép kĩ năngsống cho học sinh vào bài giảng, lựa chọn những phương pháp dạy học tích cực,phù hợp với nội dung từng bài học để có kết quả cao nhất , qua đó phát huy tính21chủ động, sáng tạo của học sinh, hình thành những kĩ năng sống cần thiết quamỗi bài LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ1. Kết luậnGiáo dục kĩ năng sống cho học sinh là một bộ phận quan trọng của giáodục nhà trường, nhằm hình thành cho học sinh ý thức, hành vi, thái độ, cách ứngxử có văn hoá và khả năng ứng phó với những tình huống phức tạp của cuộcsống. Trong bối cảnh xu hướng toàn cầu hoá, quốc tế hoá và sự phát triển mạnhmẽ của nền kinh tế thị trường như hiện nay, việc giáo dục kĩ năng sống cho họcsinh càng trở nên quan trọng và cấp thiết hơn lúc nào thực tiễn dạy học, đặc biệt khi áp dụng phương pháp dạy học tích cựcvà dạy văn bản "Đây thôn Vĩ Dạ" để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh, tôinhận thấy học sinh phát huy được nhiều mặt tích cực tự định hướng được hoạtđộng học tập, tự khám phá tích hợp, trình bày, tự chủ động trong hoạt động họctập. Mặt khác, các em được rèn luyện nhiều kĩ năng sống cơ bản như kĩ năng raquyết đinh và giải quyết vấn đề, kĩ năng giao tiếp và hợp tác, kĩ năng nhận thứcvà cảm thông, kĩ năng tự học...Các phương pháp dạy học tích cực đều lấy hoạt động của người học lamtrung tâm, tuy nhiên mỗi phương pháp có những điểm khả thủ và có những điểmhạn chế riêng, vì vậy khi vận dụng phương pháp dạy học tích cực đòi hỏi giáoviên phải hết sức linh hoạt, lựa chọn sao cho phù hợp với đặc trưng bài học,năng lực học sinh, điều kiện áp dụng của từng thời hình thành được kĩ năng sống cho học sinh, đòi hỏi giáo viên phải cókhả năng tư duy, nghiên cứu, khai thác nội dung tư tưởng của tác phẩm, trình độchuyên môn sâu sắc, kinh nghiệm dồi dào, giáo dục học sinh qua từng bài, tíchluỹ kiến thức cho học sinh chứ không chỉ dạy một lần duy nhất hay một bài họcduy ý kiến cho rằng, dạy kĩ năng sống cũng như dạy một đứa trẻ học bơi,phải kiên trì, tỉ mỉ từng bước một. Giáo viên phải đóng một vai trò quan trọngtrong các hoạt động của học sinh, đánh thức năng lực tiềm năng trong mỗi họcsinh, góp phần nâng cao hiệu quả dạy học. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinhqua các giờ học Ngữ văn cần theo đặc trưng của môn học và giáo dục theo conđường "mưa dầm thấm lâu" nhẹ nhàng, tự nhiên, không gượng ép theo kiểu sốngsượng", nhồi nhét hoặc giáo viên rút ra kĩ năng sống "hộ" học Khuyến nghị22- Đối với Trung tâm GDTX Quán triệt công tác giáo dục kĩ năng sốngcho học sinh, coi đây là một rrong những nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên củaTrung tâm trong từng năm học. Đồng thời tạo điều kiện cho cái giải pháp trongsáng kiến kinh nhiệm được thực hiện một cách triệt để, đồng bộ, nghiêm túcnhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua mônNgữ những điều trình bày trên, tôi mong có thể đóng góp một phần nhỏ bévào việc nâng cao chất lượng giảng dạy Ngữ văn trong Trung tâm Giáo dụcthường xuyên nói riêng và giảng dạy Ngữ văn nói chung. Mặc dù rất cố gắngnhưng ắt hẳn sẽ không tránh khỏi những sai sót, tôi rất mong nhận được sự đónggóp của quý thầy cô để đề tài của tôi được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thànhcảm ơn!TÀI LIỆU THAM KHẢO1. Giáo dục kĩ năng sống trong môn Ngữ văn ở trường THPT, Nhiều tác Giáo dục, Những giá trị sống cho tuổi trẻ, Diane, NXB Một số kĩ năng cần thiết dành cho học sinh THPT, NXB Giáo dục, Hàn Mặc Tử là thi sĩ có phong cách vô cùng sáng tạo và bí ẩn trong làng Thơ mới. Ông đặt nền móng cho dòng thơ lãng mạn Việt Nam, luôn gửi gắm vào những tác phẩm của mình một tình yêu cháy bỏng với cuộc sống, khát khao tình người đến xót xa. Tuy tài hoa là vậy song “chữ tài đi với chữ tai một vần”, cuộc đời ông nhuốm màu đau thương, bạc mệnh. Trải qua hơn một thế kỷ với bao thăng trầm, thơ văn Hàn Mặc Tử ngày càng chứng tỏ được sức sống bền bỉ và là giá trị khó phai mờ trong nền văn học Việt Nam. Hàn Mặc Tử là ngôi sao cô đơn trên bầu trời Thơ mới Hàn Mặc Tử chính tên là Nguyễn Trọng Trí, sinh tháng 9 năm 1912 tại làng Lệ Mỹ, thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Tuy vậy ông gần như gắn bó trọn đời với mảnh đất Quy Nhơn đầy nắng và gió. Tổ tiên Hàn Mặc Tử vốn xuất thân từ họ Phạm ở Thanh Hóa. Cụ tổ ông là Phạm Chương vì liên quan đến quốc sự, bị truy nã nên người con trai Phạm Bồi phải dời vào Thừa Thiên Huế, sau đổi sang họ Nguyễn của mẹ. Thi sĩ vốn thể chất yếu ớt từ nhỏ , tính tình hiền lành lại chăm chỉ học hành và thích kết bạn để đàm đạo văn chương, thơ phú. Cha ông là Nguyễn Văn Toàn làm thông ngôn ký lục nên thường đi nhiều nơi, do đó Hàn Mặc Tử cũng theo học nhiều trường khác nhau như Sa Kỳ, Quy Nhơn, Bồng Sơn, Pellerin Huế. Từ thuở thiếu niên, Hàn Mặc Tử đã bộc lộ năng khiếu làm thơ, ông gặp gỡ Phan Bội Châu và chịu ảnh hưởng lớn từ vị danh sĩ này, về sau lại được cụ Phan giới thiệu tác phẩm Thức khuya của mình lên một tờ báo. Năm 1933, nhà thơ bắt đầu vào Sài Gòn lập nghiệp rồi làm ở Sở Đạc điền thời gian ngắn. Về sau, ông trở thành phóng viên phụ trách trang thơ của báo Công luận. Làm được ít lâu thì Hàn Mặc Tử lại trở về Quy Nhơn. Năm 1935, gia đình đã phát hiện trên người thi nhân có dấu hiệu của bệnh phong. Tuy vậy ông không quan tâm vì nghĩ rằng chỉ là chứng ngứa không đáng kể, đâu ngờ lại là một căn bệnh nguy hiểm, nan y. Khoảng từ năm 1938 đến năm 1939, Hàn Mặc Tử đau nặng nhưng không dám nói với ai mà chỉ gào thét đau thương trong thơ mà thôi. Về sau, ông được đưa vào trại phong Quy Hòa để điều trị và qua đời một thời gian ngắn sau đó. Bút danh gắn liền với cuộc đời bi thương của Hàn Mặc Tử Hàn Mặc Tử chỉ là bút danh, còn nhà thơ tên thật là Nguyễn Trọng Trí. Theo các nhà nghiên cứu, bút danh ấy được kết hợp giữa nghĩa của từ tiếng Hán và Việt. “Hàn” dùng để chỉ bút lông, “Mặc” tức mực dùng để viết, “Hàn Mặc Tử” mang hàm ý chỉ người viết văn, làm thơ, người có duyên với văn chương. Tuy nhiên cho đến nay vẫn còn nhiều tranh cãi giữa các nhà nghiên cứu về vấn đề phân thành hai “trường phái” khác nhau là Hàn Mạc Tử hay Hàn Mặc Tử. Ông Nguyễn Bá Tín, em ruột nhà thơ cho biết sinh thời anh trai mình vô cùng ngưỡng mộ triết gia Mặc Dịch thời Chiến Quốc và tự nhận mình thuộc môn phái này. Chữ “Mặc Tử” mang hàm ý môn đồ Mặc Dịch còn chữ “Mạc Tử” thì không có ý nghĩa. Tuy vậy, theo những tài liệu khác ghi chép lại thì chữ “Mạc Tử” gắn với một câu chuyện về mối tình với nàng Hoàng Cúc của Hàn Mặc Tử. Bạn bè ông kể lại rằng có nhiều hôm thi sĩ ngồi thừ trên chiếc ghế mây, nhìn qua bức mành tre sáo trước cửa, đợi cô Cúc đi ngang qua, trông đến thiểu não. Bạn bè đến chơi trông thấy ông ngồi buồn bã như kẻ thất tình, nên thường trêu đùa là con người sau bức rèm lạnh và gọi vui Hàn Mạc Tử. Chữ “Hàn” ở đây mang nghĩa là lạnh và chữ Mạc không dấu là bức màn, hai chữ “Hàn Mạc” là bức rèm lạnh. Trước khi bước vào nghề văn, thi sĩ gốc Quảng Bình còn lấy bút danh là Minh Duệ Thị, sau đổi thành Phong Trần. Nhà thơ Quách Tấn chê rằng bút danh này không hợp với ông nên lại đổi qua Lệ Thanh. Tuy cuộc đời mang nhiều đau thương, cay đắng song Hàn Mặc Tử lại là một trong những nhà thơ có sức sáng tạo mạnh mẽ nhất, có nhiều đóng góp đáng kể cho nền văn học Việt Nam, đặc biệt là dòng thơ trữ tình lãng mạn. “Tôi cũng đã nghe những người ca tụng Hàn Mặc Tử. Trong ý họ, thi ca Việt Nam chỉ có Hàn Mặc Tử. Bao nhiêu thơ Hàn Mặc Tử làm ra họ đều chép lại và thuộc hết. Mà thuộc hết thơ Hàn Mặc Tử đâu có phải chuyện dễ. Đã khúc mắc mà lại nhiều tất cả đều sáu, bảy tập. Học thuộc hết và chọn những lúc đêm khuya thanh vắng họ sẽ cao giọng, ngâm một mình. Bài thơ đã biến thành bài kinh và người thơ đã trở nên một vị giáo chủ.” – Nhà phê bình văn học Hoài Thanh Biết bao độc giả phải rùng mình khi đắm chìm vào hồn thơ u ám và đẫm sương lạnh của ông. Hàn Mặc Tử đã ghi dấu ấn đậm nét qua nhiều tuyển tập tác phẩm như Thơ điên, Mật đắng, Duyên kỳ ngộ, Quần tiên hội, Gái quê, Thượng Thanh Khí, Xuân Như Ý, Cẩm Châu Duyên. Đây thôn Vĩ Dạ là viên ngọc sáng mãi trong đời thơ của thi sĩ Đây thôn Vĩ Dạ với chất thơ riêng biệt cùng hình ảnh người con gái Huế thân thương đã mãi khắc sâu trong tâm trí người yêu văn chương, được coi là một trong những bài thơ tiêu biểu của phong trào Thơ mới Việt Nam. Thông qua việc miêu tả bức tranh thiên nhiên, nhà thơ đã bộc lộ tình yêu tha thiết giữa cảnh và người đồng thời bày tỏ tâm trạng buồn, hoài nghi của những mặc cảm không thể rũ bỏ. “Sao anh không về chơi thôn Vĩ Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên. Vườn ai mướt quá, xanh như ngọc Lá trúc che ngang mặt chữ điền.” – Đây thôn Vĩ Dạ Miền ký ức Vĩ Dạ được khơi nguồn trong một buổi sớm mai khi ánh bình minh chan hòa khắp khu vườn. Ấn tượng sâu nhất được vương lại từ những câu thơ đầu tiên chính là không gian ngập tràn sắc nắng, đặc trưng của xứ sở miền Trung. Không phải là nắng ửng trong “làn khói mơ tan”, cũng chẳng phải “nắng chang chang dọc bờ sông trắng”, nắng ở đây là thứ nắng mới tinh khôi, không đậm màu đậm hương. Hình ảnh “hàng cau” là đặc trưng thứ hai ở xứ Vĩ bởi cau là loại cây tô điểm không thể thiếu trong cấu trúc nhà vườn xưa, gợi đến truyền thống cau trầu, nét văn hóa gìn giữ của mảnh đất cố đô. Hơn thế nữa, cau lại là cây cao nhất trong vườn, vì vậy mỗi ban mai, khi những tia nắng đầu tiên lấp ló đổ xuống, cau hướng lên hứng nắng nhẹ nhàng, nắng tràn xuống thân cau từng đốt một cũng là lúc cả khu vườn được tắm bởi nắng sớm. Ý thơ “vườn ai mướt quá xanh như ngọc” có thể nói là một so sánh độc đáo và vô cùng tinh tế. Một khoảng xanh vườn tược được hiện ra. Nhắm mắt lại ta cũng hình dung ra ngay cái màu xanh mỡ màng, mượt mà của vườn cây. Ở đó không chỉ có màu xanh của vẻ đẹp thiên nhiên mà nó còn tràn trề sức sống mơn mởn. Những tán lá, cành cây được gột rửa bởi sương đêm đã trở thành “lá ngọc”. Từ “mướt” gợi tả lên vẻ đẹp ngồn ngộn sức sống, cao quý, lấp lánh và đầy trong trẻo. “Khuôn mặt chữ điền” hiện ra sau những nhành lá trúc hư hư thực thực, cảnh và người hòa hợp trong nhau, đến một lần là cả đời chắc chắn sẽ không bao giờ quên được. Câu hỏi tu từ đầu thi phẩm cất lên đầy ẩn ý, giống như lời mời gọi lại cũng như lời trách móc, thở than, Điều cốt lõi những độc giả thấy được ở đây chính là nỗi niềm tha thiết, xúc động của người thi sĩ khi được trở về với mảnh đất nhiều kỉ niệm dù chỉ là trong tâm tưởng. “Gió theo lối gió, mây đường mây, Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay… Thuyền ai đậu bến sông trăng đó, Có chở trăng về kịp tối nay?” – Đây thôn Vĩ Dạ Bức tranh thứ hai hiện lên tương đối khác so với bức tranh thứ nhất, khi có sự “nhảy cóc” từ ánh sáng bình minh tới không gian mơ màng của đêm trăng. Cảnh vật thi vị, gió nhè nhẹ, mây lững lờ bay trong một đêm thanh vắng. Tưởng chừng như cả gió và mây đều cố khẽ khàng để không phá tan bầu yên tĩnh. Một bức tranh gợi sầu, gợi buồn, cái dáng Huế mấy mươi thế kỉ cơ hồ cũng chỉ có thế thôi. Không khí trầm tịch của đất cố đô dường như được khắc họa chỉ qua mấy nét chấm phá. Đối với Hàn Mặc Tử, “trăng” là tri âm, ám ảnh, một hiện tượng độc đáo trở đi trở lại trong rất nhiều tác phẩm của ông. Hồn thi sĩ và trăng hòa quyện với nhau, vì nhau mà tồn tại. “Có chở trăng về kịp tối nay” ẩn chứa niềm tha thiết cháy bỏng, niềm tin yêu cuộc sống mạnh mẽ đầy khát khao, đầy hy vọng. “Mơ khách đường xa, khách đường xa, Áo em trắng quá nhìn không ra… Ở đây sương khói mờ nhân ảnh, Ai biết tình ai có đậm đà?” – Đây thôn Vĩ Dạ Đến với khổ thứ ba, mọi ký ức đã trở nên mơ hồ, dòng tâm tưởng chờn vờn như một giấc mơ. Do đó mà những hình ảnh xuất hiện cũng chập chờn, thiếu rõ ràng, bồng bềnh như sương khói. Hình ảnh “vị khách đường xa” chỉ như một tên gọi, không hình dung được dáng hình. “Màu áo trắng” đầy ám ảnh gợi độc giả liên tưởng đến màu áo dài trắng của nữ sinh trường Đồng Khánh, nơi người thương của Hàn Mặc Tử từng theo học. Có lẽ trong ấn tượng của ông, màu áo tinh khôi thanh khiết ấy đã trở về trong miền ký ức chập chờn, như sáng lên giữa mịt mù sương khói, để thi nhân có thể thấu rõ dáng hình cô gái năm xưa. Lời thơ kết lại với một câu hỏi tu từ “Ai biết tình ai có đậm đà?” mang bao ưu tư như nhắc nhở, vừa nâng niu, hy vọng lại vừa có chút thất vọng, sự hồ nghi mang bao đau đớn. “Thơ không cần nhiều từ ngữ, nó cũng không quan tâm đến hình xác sự sống. Nó chỉ cần cảm nhận và chuyển đi một chút linh hồn của cảnh vật thông qua linh hồn thi sĩ.” – Giáo sư Nguyễn Đăng Mạnh Bài thơ như khúc đoản ca về tình yêu và niềm khao khát, hướng tìm một mảnh đất cũng là hướng về một mảnh đời. Đây thôn Vĩ Dạ viết theo mạch cảm xúc tâm tưởng, được tạo bởi những nghệ thuật mang phong cách riêng của Hàn Mặc Tử, hình ảnh tượng trưng đầy hàm nghĩa. Đây thôn Vĩ Dạ xứng đáng là một thi phẩm với những thi từ đẹp nhất, trong sáng nhất. Mỗi tiếng thơ đều đậm đà biết bao cảm xúc, biết bao trăn trở, day dứt, suy tư, thực sự làm rung động trái tim độc giả đến muôn đời. Hàn Mặc Tử và những vần thơ điên loạn Hàn Mặc Tử đã trở thành tượng đài phong trào Thơ Mới, một trong những thời đại rực rỡ nhất của thi ca Việt Nam. Ông thực sự phá tung xiềng xích mà những lễ giáo phong kiến cũ thiết lập để khám phá ra một hành trình mới cho nghệ thuật nước nhà. “Hàn Mặc Tử có khoảng bảy bài hay, trong đó có bốn bài đạt đến độ toàn bích. Còn lại là những câu thơ thiên tài. Những câu thơ này, phi Hàn Mặc Tử, không ai có thể viết nổi. Tiếc là những câu thơ ấy lại nằm trong những bài thơ còn rất nhiều xộc xệch…” – Nhà thơ Trần Đăng Khoa Những ngày tháng cuối đời thi nhân bị mắc bệnh phong và phải điều trị tại trại phong Quy Hòa. Căn bệnh nan y ấy khiến ông trở nên suy sụp, khép lòng mình và chìm vào thế giới riêng với những vần thơ điên loạn. Dường như nỗi cô đơn, đau đớn vì bệnh tật đã khiến thi sĩ rút ruột ra để làm thơ. Trên thi đàn Việt Nam hiếm có ai cất lên được những tiếng thơ đau thương đến thế. Dẫu vậy, ông khi ấy vẫn còn nồng nàn tình yêu với cuộc sống lắm, “chới với bên miệng vực mà vẫn nhìn đời, níu đời”. “Máu đã khô rồi, thơ cũng khô Tình ta chết yểu tự bao giờ Từ nay trong gió, trong mây gió Lời thảm thương rền khắp nẻo mơ.” – Trút linh hồn Nổi bật nhất trong di sản văn chương mà Hàn Mặc Tử để lại có lẽ phải kể đến tập Thơ Điên xuất bản năm 1938, về sau đã đổi tựa thành Đau thương. Những thi từ rơm rớm máu, thấm đượm chất điên cuồng, mê loạn. Thơ ông ngập tràn trong “máu”, không khí rùng rợn, tang thương bao trùm lên mỗi thi phẩm. Đó chính là “tiếng kêu rỏ máu của con chim sắp lìa trần, là tiếng nói của những hụt hẫng, tan hoang, là tiếng nói của một thân phận bị dồn đẩy vào miệng vực của cái chết.” “Ta muốn hồn trào ra đầu ngọn bút Mỗi lời thơ đều dính não cân ta Bao nét chữ quay cuồng như máu vọt Như mê man chết điếng cả làn da.” – Rướm máu Đang ở độ tuổi xuân phơi phới, Hàn Mặc Tử phải chịu đựng căn bệnh quái ác ngày đêm hành hạ, nỗi lo về cái chết cận kề dần hủy diệt cuộc sống của thi sĩ. Cảm xúc ngày một bi quan và ông chỉ biết trút hết những tiêu cực đó vào thơ. “Ta trút linh hồn giữa phút đây Gió sầu vô hạn núi trăm cây Còn em sao chẳng hay gì cả? Xin để tang anh đến vạn ngày.” – Trút linh hồn Dẫu có đau đớn thế nào thì tình yêu tha thiết với cuộc sống của Hàn Mặc Tử vẫn còn rất lớn. Lòng ham sống mãnh liệt được thể hiện qua những hình ảnh đẹp đẽ, tươi sáng. Tình yêu ấy vẫn đủ mạnh mẽ để níu kéo một tâm hồn tuyệt vọng. “Tuyệt vọng có thể chấm dứt hy vọng nhưng không chấm dứt được tình yêu. Tình yêu ở Hàn Mặc Tử càng mãnh liệt, càng tuyệt vọng, càng tuyệt vọng, càng mãnh liệt. Và như một nghịch lý khó hiểu, tình yêu tuyệt vọng đã trở thành một cách thể yêu đời của Hàn Mặc Tử.” – Sưu tầm Thưởng thức tập Thơ Điên của Hàn Mặc Tử, độc giả dường như cảm nhận được cái ham muốn tột cùng trong tâm trí thi sĩ là tìm tới một cõi siêu thực, để có thể cứu cánh ông khỏi nỗi đau thương đã quá sức chịu đựng. Những ai đã đọc Thơ Điên chắc hẳn đều thấy được vẻ kỳ dị tràn ngập từng câu chữ. Ông hay nói tới cái sự rơi rụng, tàn rữa của thân xác và đề cập tới các hành động mạnh bạo như “ăn, đớp, nuốt, nhả, mửa, khạc” đầy quái đản. “Gió rít tầng cao trăng ngã ngửa Vỡ tan thành vũng đọng vàng khô Ta nằm trong vũng trăng đêm ấy Sáng dậy điên cuồng mửa máu ra.” – Say trăng Tuy siêu thực và đầy mộng mị nhưng các tác phẩm của ông vẫn có yếu tố lãng mạn níu lại. Sự kết hợp tinh tế ấy giúp cho nỗi niềm thương đau trở nên huyền bí, kỳ ảo. Nó chạm tới tận đáy sâu trong tâm hồn của tất cả những ai yêu thơ Hàn Mặc Tử. Hàn Mặc Tử và những nàng thơ thoảng qua cuộc đời Trong tình yêu đôi lứa, Hàn Mặc Tử nguyện hy sinh tất cả mà chẳng hề đòi hỏi người phải dành tình cảm cho mình. Nhiều mối tình đơn phương chỉ đem lại cô đơn song ông vẫn yêu và cất lên những vần thơ tha thiết, đắm say. Người tình đầu tiên của chàng thi sĩ tài hoa là nàng Mộng Cầm. Ông dường như dành trọn những gì tốt đẹp, tươi mới nhất từ tuổi trẻ cho cô gái ấy, một người đem lại nguồn thi hứng bất tận song cũng gây nên cho nhà thơ nỗi đau tột cùng. Hàn Mặc Tử say đắm Mộng Cầm ngay từ những ngày đầu tiên bước chân lên Sài Gòn làm báo. Để có thể gặp gỡ nàng thơ của mình, tuần nào ông cũng dành thời gian đi xe lửa ra Phan Thiết. Theo những gì mà người bạn thân của Mộng Cầm là Châu Hải Kỳ kể lại, phải chăng cô chỉ yêu thơ Hàn Mặc Tử chứ không hẳn là yêu ông. Có nguồn thông tin khác cho rằng vì nàng học y nên sớm phát hiện thi sĩ đã mắc bệnh phong, mệnh yểu khó sống lâu nên viện lý do tôn giáo khác biệt để né tránh tình cảm. “Họ đã xa rồi không níu lại Lòng thương chưa đã mến chưa bưa Người đi một nửa hồn tôi mất Một nửa hồn tôi bỗng dại khờ…” – Những giọt lệ Có tư liệu cho rằng mối tình đầu của thi sĩ không phải Mộng Cầm mà là một cô gái Huế tên Trà, con gái út người cậu họ. Mối tình ấy có lẽ là yên bình, tĩnh lặng nhất, không ồn ào song lại đau đáu khó quên. Hai người do có cùng sở thích là viết văn và đọc báo nên sớm xích lại gần với nhau, chia sẻ nhiều điều trong cuộc sống. Dẫu vậy ông lại chẳng sáng tác nổi câu thơ nào dành cho cô vì tình yêu quá thổn thức, khác hẳn với những mối tình sau này đều được “giải tỏa” bằng văn chương. Người tình thứ hai mà Hàn Mặc Tử yêu say đắm đó là cô Hoàng Cúc, được phỏng đoán là nàng thơ trong tuyệt phẩm Đây thôn Vĩ Dạ. Cô gái quê ấy chân phương, thật thà lại nết na, thùy mị, khiến chàng thi sĩ ngày đêm mong nhớ, ôm mộng tương tư. Năm 1939, nàng Hoàng Cúc theo gia đình về Huế sinh sống. Tin ấy đối với Hàn Mặc Tử mà nói chẳng khác nào sét đánh ngang tai, suy sụp như thể nàng cất bước theo chồng. Về sau cô có gửi thư hỏi thăm nhà thơ và tặng kèm một bức tranh phong cảnh. Ông đã viết bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ để đáp lại tấm chân tình ấy. “Sao anh không về chơi thôn Vĩ? Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên. Vườn ai mướt quá, xanh như ngọc Lá trúc che ngang mặt chữ điền.” – Đây thôn Vĩ Dạ Mối tình thứ ba là cô gái Mai Đình, rất có học thức và cực kỳ ái mộ những vần thơ bay bổng của Hàn Mặc Tử. Trớ trêu thay khi ấy thi sĩ biết bệnh mình trở nặng nên nhất quyết né tránh Mai Đình cho dù cô đã đến tìm nhiều lần. Thậm chí cô Mai Đình còn tuyên bố chỉ coi Hàn Mặc Tử là chồng chính thức, ngỏ ý giúp đỡ ông chút tiền để chạy chữa, thuốc thang. Lâu dần hai người trở nên tâm đầu ý hợp, thường xuyên gặp gỡ xướng họa. Nhiều nhà nghiên cứu phỏng đoán nàng thơ trong tập Thượng Thanh Khí chính là cô Mai Đình. “Non nước tâm tình rộng bốn phương Đòi em làm Nhạc, tôi làm Hương Đêm nay đại yến Lâm Xuân Các Điêu Thuyền đàn khúc Tề Tuyên Vương Xong rồi đôi ta qua Đào Nguyên Em làm rượu ngọt, anh làm men Tiên cô không đợi duyên mời mọc Say thôi gò má đỏ rần lên…” – Mơ duyên Một hai năm trước khi mất, có một sự tình cờ đến bên đời Hàn Mặc Tử, đó là giai nhân có cái tên khả ái, Thương Thương. Dẫu vậy, ông lại chẳng biết gì nhiều về người con gái ấy ngoài hai chữ Thương Thương. Có tài liệu cho rằng, bạn thân của nhà thơ là Trần Thanh Địch vì thương bạn mà nghĩ cách lấy tên Thương Thương để viết thư cho ông. Dù chỉ trao đổi với nhau qua những con chữ song tình cảm thi nhân dành cho người con gái ấy đã ngày một lớn dần. Về sau, khi Hàn Mặc Tử biết được thân phận cô gái Thương Thương thì dường như thế gian sụp đổ. Bệnh tình ông trở nặng và phải đưa vào nhà thương để điều trị. Bác sĩ chẩn đoán bệnh khó chữa do ông sử dụng nhiều loại thuốc có độc tố làm ảnh hưởng đến nội tạng. “Một khối tình nức nở giữa âm u, Một hồn đau rã lần theo hương khói, Một bài thơ cháy tan trong nắng dọi, Một lời run hoi hóp giữa không trung, Cả niềm yêu, ý nhớ, cả một vùng, Hóa thành vũng máu đào trong ác lặn…” Trường tương tư Hàn Mặc Tử đã đặt biệt danh cho nàng là “người lụa bến sông Hương”, tình yêu ấy vẫn chắp cánh cho hồn thơ ông bay bổng, sáng tác nên những vở kịch thơ đầy ngọt ngào và lãng mạn trong Duyên kỳ ngộ, Quần tiên hội. Một mối tình khác thoáng qua trong đời Hàn Mặc Tử chính là cô Ngọc Sương, chị ruột nhà thơ Bích Khê. Nàng xuất hiện tựa như sự an ủi của Chúa dành cho ông, để những ngày tháng dày vò vì bệnh tật không còn quá đau đớn. “Thơ tình của Hàn là những lời tình đau thương nhất trong thi ca Việt nam, bởi nó gói trọn cả không gian, cả thiên nhiên vạn vật trong đau khổ, gói cả cõi thơ, cả linh hồn vào một vùng không gian xuất huyết, chết theo với bóng tà ác lặn.” – Sưu tầm Bất hạnh đến vậy song ông trời vẫn không dành cho ông chút an ủi cuối cùng lúc sắp từ trần. Hàn Mặc Tử qua đời khi xung quanh chẳng có người thân, bạn bè hay nàng thơ nào bên cạnh. Chỉ có tiếng sóng biển và rặng thông reo trên đồi ru ông vào giấc ngủ ngàn năm. Thi sĩ họ Hàn và mối lương duyên kì lạ với “trăng” Hàn Mặc Tử là thi nhân mang hồn thơ “điên loạn”, chạm tới những điều mà người thường không bao giờ tưởng tượng được. Miền hư ảo của ông quẩn quanh mối tương quan giữa hồn – trăng – máu, chắc hẳn sẽ khiến bất cứ ai cũng rùng mình khi thưởng thức. Trăng trong tiềm thức con người bất hạnh ấy không chỉ mang dáng hình thuần khiết của sự vật mà còn là minh chứng hùng hồn rằng thế giới tưởng tượng của ông là có thật, luôn tồn tại song hành với chúng ta. “Ánh trăng mỏng quá không che nổi Những vẻ xanh xao của mặt hồ Những nét buồn buồn tơ liễu rủ Những lời năn nỉ của hư vô.” – Huyền ảo Nhà thơ luôn khao khát thoát khỏi trần thế bi ai để tìm về với cõi an nhiên, cõi vĩnh hằng. Ông lấy trăng làm điểm tựa, ánh sáng dịu dàng ấy sẽ gột rửa được những nỗi thống khổ tầm thường. Trăng tuôn ra từ đầu ngọn bút, vừa trần tục lại vừa thiêng liêng. “Tôi dìm hồn xuống một vũng trăng em Cho trăng ngập trăng dồn lên tới ngực…” – Hồn là ai Trăng và hồn thi sĩ như hòa vào làm một, từ đó họa ra thế giới hư vô, ngập tràn ảo ảnh lung linh. Trăng đại diện cho mong muốn tột cùng của Hàn Mặc Tử, đó chính là khát khao được thoát tục, thoát khỏi những khổ ải tầm thường đang ngày đêm bủa vây. “Nàng thơ” đặc biệt ấy cũng tượng trưng cho cuộc đời chứa đầy nước mắt của thi sĩ. Không chỉ chịu đựng nỗi đau thể xác mà tinh thần cũng bị dày vò bởi những yêu thương không trọn vẹn. “Hàn Mặc Tử đi trong trăng, há miệng cho máu tung ra làm biển cả, cho hồn văng ra, và rú lên những tiếng ghê người…” – Sưu tầm Trăng qua ngòi bút của Hàn Mặc Tử vẫn luôn thấm đậm đớn đau như thế. Tuy vậy vầng trăng đơn độc ấy cũng ít khi được trọn vẹn, ông đành lòng chia nửa vầng trăng như thể mong muốn chúng đồng cảm với mình. “Hôm nay còn một nửa trăng thôi Một nửa trăng ai cắn vỡ rồi! Ta nhớ mình xa thương đứt ruột! Gió làm nên tội buổi chia phôi!” – Một nửa trăng Có lẽ ông trời cũng quá sức nhẫn tâm khi ban cho Hàn Mặc Tử sức sáng tạo vô biên nhưng lại khiến ông đau thương để khơi nguồn cho dòng cảm hứng. Với tác giả, thương đau đồng nghĩa với sáng tạo, là phương tiện để chạm tới cung bậc cảm xúc con người. Hơn hết, trăng vẫn luôn được coi là người bạn tri âm, tri kỷ của Hàn Mặc Tử. Ông dùng trăng để thổi hồn vào thơ, nhân hóa như thể chúng cảm nhận được tình yêu, thù hận. Con thuyền trăng chở nặng nỗi niềm thi sĩ, gieo vào lòng độc giả hậu thế biết bao tâm tư, suy ngẫm chẳng biết giãi bày cùng ai. Ông yêu trăng, trân trọng như một phần của cơ thể. “Trăng nằm sóng soải trên cành liễu Đợi gió đông về để lả lơi Hoa lá ngây tình không muốn động Lòng em hồi hộp, chị Hằng ơi.” – Bẽn lẽn Trăng trong thơ Nguyễn Du gợi tình, gợi cảm, ánh trăng Xuân Diệu nhẹ nhàng, tha thiết còn thuyền trăng của Hàn Mặc Tử lại đầy bí ẩn, dị thường. Ông say cùng trăng, giỡn với trăng, ôm ấp trăng vào lòng mà thủ thỉ, tâm tình. Trăng của Hàn Mặc Tử vừa đẹp như một giấc mơ, lại giống như cô gái đang phô diễn nét đẹp hình thể. Bóng trăng ấy rất quyến rũ, mê hồn, lả lơi trêu ghẹo những anh chàng si tình một cách đầy táo bạo. “Trong khóm vi lau hồi hộp mãi Tiếng lòng ai nói? Sao im đi? Ô kìa, bóng nguyệt trần truồng tắm, Lộ cái khuôn vàng dưới đáy khe…” – Bẽn lẽn Dẫu tri kỷ là vậy song cũng có lúc Hàn Mặc Tử muốn “bán trăng” đi, để nó rời xa không dấu vết. Phải chăng bởi nó vừa xoa dịu nỗi đau nhưng cũng là tác nhân gây nên nỗi đau mà ông ngày đêm phải chịu đựng. “Trăng! Trăng! Trăng! Là trăng, Trăng, Trăng! Ai mua trăng tôi bán trăng cho Trăng nằm yên trên cành liễu đợi chờ.” – Trăng vàng trăng ngọc Thế giới nghệ thuật trong thơ Hàn Mặc Tử đa dạng và nhiều màu sắc, ngôn từ ấn tượng gợi cho độc giả biết bao liên tưởng phong phú. Tâm hồn ông thăng hoa thành những vần thơ tuyệt diệu, không chỉ đem đến niềm thương cảm mà còn vương lại cảm xúc thẩm mĩ khó quên. Cuộc đời Hàn Mặc Tử cũng đã trở thành nguồn cảm hứng sáng tác vô tận cho hậu thế, trải dài trên hầu hết các lĩnh vực như âm nhạc, hội họa, sân khấu, điện ảnh, điêu khắc. ”Mai sau, những cái tầm thường, mực thước kia sẽ biến tan đi, còn lại chút gì trên đời này đáng kể, đó chính là Hàn Mặc Tử.” – Nhà thơ Chế Lan Viên Ông được xem là một trong những “hiện tượng” kì lạ nhất của nền văn chương Việt Nam. Các tác phẩm đều vượt ra khỏi cái vòng an toàn mà lễ giáo phong kiến đã áp đặt. Gần một thế kỉ đã trôi qua nhưng “hiện tượng” Hàn Mặc Tử vẫn luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt. Hiện đã có hơn một trăm công trình, chuyên đề lớn nhỏ để nghiên cứu về sự nghiệp thơ văn của thi sĩ họ Hàn. Tiểu Mai

chuyên đề hàn mặc tử